Trước xu hướng chuyển đổi sang nền kinh tế xanh đang diễn ra mạnh mẽ trên toàn cầu, việc áp dụng chuỗi cung ứng xanh không chỉ là một chiến lược môi trường mà còn là một mắt xích quan trọng mang yếu tố quyết định trong hoạt động sản xuất và kinh doanh của các doanh nghiệp hiện nay. Chuỗi cung ứng xanh không chỉ giúp giảm thiểu ảnh hưởng tiêu cực đến môi trường mà còn mang lại nhiều lợi ích to lớn đối với nền kinh tế và xã hội. Vậy, chuỗi cung ứng xanh là gì và vai trò của nó đối với doanh nghiệp ra sao? Bài viết này sẽ cung cấp một cái nhìn toàn diện về khái niệm này và những lợi ích khi áp dụng chuỗi cung ứng xanh.
1. Chuỗi cung ứng xanh là gì?
Chuỗi cung ứng xanh (Green Supply Chain) là một hệ thống chuỗi cung ứng hoạt động hiệu quả trong việc bảo vệ môi trường và sử dụng tối ưu nguồn lực sinh thái. Quản lý chuỗi cung ứng xanh kết hợp các yếu tố môi trường vào mọi giai đoạn quản lý chuỗi cung ứng, bao gồm thiết kế sản phẩm, tìm kiếm và lựa chọn nguyên liệu, sản xuất, phân phối, và quản lý cuối đời sản phẩm sau khi sử dụng.
Quản lý chuỗi cung ứng xanh gắn liền với các hoạt động như thiết kế xanh, vận hành xanh, thu mua xanh, và logistics xanh. Các công ty áp dụng mô hình này nhằm giảm thiểu tác động tiêu cực đến môi trường thông qua việc giảm ô nhiễm, tiết kiệm tài nguyên, và tái chế chất thải.
Chuỗi cung ứng xanh đóng một vai trò quan trọng và gắn liền với nhiều hoạt động phổ biến như:
- Về thu mua xanh: Đây là hoạt động lựa chọn các sản phẩm và dịch vụ có ít tác động đến sức khỏe con người và môi trường sống. Ví dụ, thay vì mua các sản phẩm chỉ sử dụng một lần, doanh nghiệp có thể mua các sản phẩm tiết kiệm năng lượng và có thể tái sử dụng. Các doanh nghiệp áp dụng thu mua xanh sẽ ưu tiên chọn các vật liệu tái chế và giảm thiểu chất thải trong quá trình thu mua.
- Về sản xuất xanh: Doanh nghiệp sản xuất các sản phẩm thân thiện với môi trường, đặc biệt là các sản phẩm sử dụng trong hệ thống năng lượng tái tạo và các thiết bị công nghệ sạch. Điển hình như Toyota phát triển các loại động cơ giảm thiểu khí thải CO2 để giảm ô nhiễm không khí. Các công ty có thể giảm ô nhiễm và chất thải bằng cách giảm thiểu sử dụng các tài nguyên cần thiết, tái chế và tái sử dụng các vật liệu được coi là chất thải.
- Về các chương trình tái chế: BMW đã triển khai các chương trình tái chế chất thải rắn và sáng kiến bảo tồn nguồn nước, giúp giảm nhu cầu sử dụng bãi rác và tiết kiệm 9,5 triệu gallon nước mỗi năm. Điều này không chỉ giúp giảm thiểu tác động môi trường mà còn tiết kiệm chi phí cho doanh nghiệp.
2. Lợi ích của chuỗi cung ứng xanh
Việc ứng dụng chuỗi cung ứng xanh đóng vai trò quan trọng trong việc “xanh hóa” chuỗi cung ứng, nâng cao khả năng cạnh tranh và phát triển bền vững của doanh nghiệp. Mô hình này mang đến nhiều lợi ích tích cực như:
2.1. Thân thiện với môi trường
Quản lý chuỗi cung ứng xanh giúp giảm khí thải CO2 hiệu quả bằng cách giảm sử dụng năng lượng không tái tạo, hạn chế phá rừng, bảo tồn tài nguyên, và thực hiện các phương pháp giảm thiểu, tái sử dụng, và tái chế. Việc tuân thủ luật môi trường và sử dụng tài nguyên hiệu quả cũng giúp giảm ô nhiễm và duy trì không khí sạch.
2.2. Bảo vệ sức khỏe con người
Áp dụng chuỗi cung ứng xanh còn góp phần bảo vệ sức khỏe cộng đồng bằng cách sử dụng phương tiện vận tải xanh, giảm phát thải khí nhà kính và các chất ô nhiễm. Công nghệ tiên tiến giúp hạn chế các tác động tiêu cực đến môi trường.
2.3. Tối ưu chi phí và nâng cao chất lượng chuỗi cung ứng
Ứng dụng chuỗi cung ứng xanh không chỉ mang lại lợi ích cho môi trường mà còn giúp doanh nghiệp tối ưu hóa chi phí và nâng cao hiệu quả sản xuất và vận chuyển. Việc kết hợp đơn hàng, lựa chọn tuyến đường hợp lý và giảm thiểu số lượng xe tải trống giúp tiết kiệm nhiên liệu và chi phí vận chuyển, đồng thời giảm tắc đường và ô nhiễm giao thông.
2.4. Giảm thiểu rác thải công nghiệp
Chuỗi cung ứng xanh còn hỗ trợ sử dụng hiệu quả nguồn lực sinh thái bằng cách sử dụng bao bì tái chế, dễ phân hủy sinh học, hoặc đóng gói bằng pallet. Giảm thiểu chất thải đóng gói và tái chế sản phẩm cũ giúp tạo lợi thế cạnh tranh, tăng tính linh hoạt và củng cố mối quan hệ với các đối tác.
3. Ví dụ về mô hình chuỗi cung ứng xanh của IKEA
3.1. Giới thiệu về IKEA
IKEA, tập đoàn nội thất hàng đầu thế giới, là một minh chứng rõ ràng cho sự thành công trong việc tích hợp yếu tố môi trường vào chuỗi cung ứng của mình. Với nhận thức sâu sắc về tầm quan trọng của môi trường và các tiêu chuẩn xanh theo ESG (Environmental, Social, and Governance), IKEA đã thực hiện những hành động quyết liệt để hướng tới các mục tiêu bền vững.
3.2. Chuỗi cung ứng xanh của IKEA
IKEA đã đưa ra những cam kết mạnh mẽ, đặt các mục tiêu môi trường với đối tác và nhà cung cấp, không ngừng cải tiến liên tục và thích ứng linh hoạt, cụ thể như
Cam Kết Mạnh Mẽ Với Bền Vững
Kể từ năm 2018, IKEA đã đặt mục tiêu trở thành một công ty “hoàn toàn tái chế” bằng cách sử dụng 100% nguồn năng lượng tái tạo trong hoạt động của mình. Họ cũng cam kết giảm lượng khí nhà kính thải ra môi trường, thể hiện qua các bước đi tiên phong trong việc phát triển bền vững.
Hợp Tác Với Nhà Cung Cấp Và Đối Tác
IKEA đã xây dựng Hướng Dẫn Cung Ứng Bền Vững (Sustainable Supplier and Partner Guidelines) cho nhà cung cấp và đối tác, nhằm thúc đẩy tuân thủ các tiêu chuẩn môi trường trong chuỗi cung ứng. Họ đánh giá và hỗ trợ các nhà cung cấp để đảm bảo sản phẩm đáp ứng tiêu chuẩn bền vững, từ đó tăng cường hiệu quả bảo vệ môi trường trên toàn chuỗi cung ứng.
Cải Tiến Liên Tục
IKEA thường xuyên tiến hành các đánh giá môi trường và thực hiện các biện pháp cải tiến liên tục. Họ cân nhắc và áp dụng các công nghệ mới, tiến hành nghiên cứu và đánh giá tác động của sản phẩm và hoạt động để giảm thiểu tác động môi trường.
Thành Quả Đạt Được
- Hoàn Toàn Tái Chế: IKEA đã đạt được mục tiêu sử dụng nguồn năng lượng tái tạo trong hầu hết các hoạt động của mình, giảm lượng khí nhà kính và chất thải độc hại thải ra môi trường, góp phần vào việc giảm tác động tiêu cực đến biến đổi khí hậu.
- Sản Phẩm Bền Vững: IKEA tích cực sử dụng nguyên liệu tái chế và bền vững trong các sản phẩm của mình. Họ thiết kế và sản xuất các sản phẩm thân thiện với môi trường, giảm thiểu lãng phí và đảm bảo tính bền vững trong quy trình sản xuất.
- Nền Tảng Chuỗi Cung Ứng Bền Vững: IKEA đã tạo ra các văn bản hướng dẫn nhà cung cấp và đối tác nhằm hướng tới cung ứng bền vững, thúc đẩy tuân thủ các tiêu chuẩn môi trường trong chuỗi cung ứng. Họ hỗ trợ các nhà cung cấp và đối tác trong việc thực hiện các biện pháp cải tiến liên tục và giảm tác động môi trường.
- Giảm Lãng Phí Và Tái Chế: IKEA triển khai các giải pháp tiên tiến trong việc tái chế và tái sử dụng vật liệu như gỗ và vải, giúp giảm thiểu tác động khai thác tài nguyên tự nhiên.
Với những nỗ lực này, IKEA đã đóng góp tích cực vào việc xây dựng một chuỗi cung ứng bền vững, góp phần vào mục tiêu toàn cầu về giảm khí nhà kính và bảo vệ môi trường.
4. Sự khác nhau giữa Logistics xanh và Logistics truyền thống
| Tiêu chí | Logistics xanh | Logistics truyền thống |
| Mục tiêu | Bảo vệ môi trường, phát triển bền vững | Tối ưu hóa chi phí, tăng hiệu quả kinh tế |
| Phương tiện vận chuyển | Xe điện, xe năng lượng tái tạo | Xe chạy bằng nhiên liệu hóa thạch |
| Sử dụng năng lượng | Năng lượng tái tạo, tiết kiệm năng lượng | Nhiên liệu hóa thạch, tập trung vào hiệu suất kinh tế |
| Quản lý chất thải | Giảm thiểu, tái sử dụng, tái chế | Ít chú trọng đến tái chế, chủ yếu xử lý chất thải |
| Tối ưu hóa tuyến đường | Dựa trên việc giảm thiểu phát thải và hiệu quả năng lượng | Dựa trên chi phí và thời gian vận chuyển |
| Lợi ích môi trường | Giảm thiểu khí thải CO2, bảo vệ tài nguyên thiên nhiên | Thường gây ô nhiễm môi trường, tiêu tốn tài nguyên |
| Lợi ích xã hội | Bảo vệ sức khỏe cộng đồng, tuân thủ luật môi trường | Ít chú trọng đến sức khỏe cộng đồng và quy định môi trường |
| Chi phí vận hành | Tiết kiệm lâu dài nhờ sử dụng năng lượng hiệu quả | Chi phí ban đầu thấp nhưng tốn kém lâu dài do sử dụng nhiên liệu hóa thạch |
5. Hướng đến chuỗi cung ứng xanh
Để tích hợp yếu tố môi trường vào chuỗi cung ứng một cách hiệu quả, các doanh nghiệp cần lưu ý các điểm sau:
5.1. Có sự cam kết, chấp thuận từ các cấp
Lãnh đạo cấp cao cần cam kết mạnh mẽ, thể hiện tư duy đổi mới và đầu tư vào các dự án thân thiện với môi trường. Ngoài ra, sự tham gia tích cực từ các cấp cơ sở là cần thiết thông qua việc đào tạo nhân viên và thúc đẩy ý thức bảo vệ môi trường trong tổ chức.
5.2. Hợp tác với đối tác và nhà cung cấp có ý thức về môi trường xanh
Doanh nghiệp nên đặt ra các tiêu chuẩn bền vững và yêu cầu đối tác, nhà cung cấp tuân thủ những tiêu chuẩn này. Để đảm bảo tính bền vững trong chuỗi cung ứng, cần thực hiện đánh giá và theo dõi việc tuân thủ. Hơn nữa, doanh nghiệp nên hỗ trợ và đồng hành với đối tác, nhà cung cấp trong việc thực hiện các biện pháp bền vững thông qua việc chia sẻ công nghệ tiên tiến, cung cấp tư vấn và hỗ trợ tài chính.
5.3. Ứng dụng công nghệ số với mục đích bảo vệ môi trường trong chuỗi cung ứng
Công nghệ số mang lại nhiều lợi ích trong việc giảm tác động tiêu cực đến môi trường trong các quy trình sản xuất, vận chuyển, lưu trữ và phân phối hàng hóa.
- Tối ưu hóa quy trình sản xuất và vận chuyển: Công nghệ số cho phép doanh nghiệp theo dõi và quản lý chính xác lượng nguyên liệu sử dụng, từng bước sản xuất cũng như hiệu suất vận chuyển. Nhờ đó, họ có thể giảm lượng chất thải và khí thải gây ô nhiễm ra môi trường.
- Tối ưu hóa quy trình lưu trữ và phân phối: Các hệ thống tự động thông minh có thể quản lý lượng hàng tồn kho, giảm thiểu lãng phí và sử dụng tối đa không gian lưu trữ. Điều này giúp tiết kiệm năng lượng và tài nguyên.
- Cải thiện việc giám sát tình trạng môi trường: Hệ thống cảm biến thông minh có thể theo dõi chất lượng không khí, nước và đất, giúp xác định và ngăn chặn kịp thời các sự cố môi trường.
Tích hợp công nghệ số trong chuỗi cung ứng còn đảm bảo tính minh bạch và tuân thủ các quy định về bảo vệ môi trường. Các dữ liệu liên quan đến môi trường có thể được truy cập công khai, giúp cộng đồng và các cơ quan giám sát đánh giá và thúc đẩy tuân thủ quy định. Đây là một bước tiến quan trọng để nâng cao hiệu quả kinh tế, bảo vệ môi trường và bảo tồn tài nguyên thiên nhiên cho các thế hệ tương lai.
6. Kết luận
Có thể nhận thấy rằng, trong bối cảnh khi mà nhận thức về bảo vệ môi trường ngày càng cao, việc áp dụng chuỗi cung ứng xanh được xem là một xu hướng tất yếu trong hoạt động sản xuất và kinh doanh của các doanh nghiệp ngày nay. Hy vọng rằng, bài viết trên đây có thể giúp cho quý doanh nghiệp hiểu rõ hơn về khái niệm chuỗi cung ứng xanh là gì và các vai trò cũng như lợi ích quan trọng mà nó mang lại, từ đó cân nhắc và lựa chọn phương pháp phù hợp để triển khai chuỗi cung ứng xanh, góp phần vào sự phát triển bền vững của toàn cầu.
Để doanh nghiệp có thêm những kiến thức mới cũng như cập nhật các xu hướng mới nhất trong ngành sản xuất và công nghiệp phụ trợ, quý doanh nghiệp có thể đăng ký tham gia sự kiện Vietnam Manufacturing Expo, triển lãm về công nghệ và các giải pháp sản xuất lớn nhất tại Việt Nam nói riêng và khu vực Đông Nam Á nói chung, do RX Tradex Vietnam tổ chức. Đây sẽ là cơ hội để quý doanh nghiệp tiếp cận với những công nghệ sản xuất hiện đại, tham gia những hội thảo chuyên đề chất lượng để tìm hiểu những chiến lược vượt trội nhằm tối ưu hoá dây chuyền sản xuất cùng các chuyên gia hàng đầu, cũng như mở rộng mạng lưới kinh doanh thông qua kết nối với nhiều đối tác và khách hàng tiềm năng.